Ο προστάτης είναι ένας μικρός αδένας του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος, με σχήμα καρυδιού, που βρίσκεται κάτω από την ουροδόχο κύστη και περιβάλλει την ουρήθρα. Παράγει το προστατικό υγρό, απαραίτητο για τη γονιμότητα. Με την πάροδο της ηλικίας, ο προστάτης συχνά παρουσιάζει αλλαγές, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε παθολογικές καταστάσεις. Οι δύο πιο συχνές είναι η καλοήθης υπερπλασία προστάτη (ΚΥΠ) και ο καρκίνος του προστάτη. Παρότι οι δύο αυτές παθήσεις μπορεί να εμφανίζονται στην ίδια ηλικιακή ομάδα και να μοιράζονται παρόμοια συμπτώματα, έχουν διαφορετική αιτιολογία, πορεία και θεραπευτική αντιμετώπιση.
Τι είναι η καλοήθης υπερπλασία προστάτη (ΚΥΠ);
Η ΚΥΠ είναι η μη καρκινική διόγκωση του αδένα, που οφείλεται στον πολλαπλασιασμό των κυττάρων του προστάτη. Είναι μια φυσιολογική διαδικασία γήρανσης και παρατηρείται σε περίπου 50% των ανδρών άνω των 50 ετών και έως 80% άνω των 70 ετών. Η αύξηση του μεγέθους του αδένα ασκεί πίεση στην ουρήθρα και δυσχεραίνει τη φυσιολογική ροή των ούρων. Παρά το ότι προκαλεί ενοχλητικά συμπτώματα, δεν σχετίζεται με καρκίνο και δεν εξελίσσεται σε κακοήθεια.
Συμπτώματα ΚΥΠ
- Συχνοουρία, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της νύχτας (νυκτουρία).
- Δυσκολία στην έναρξη της ούρησης και αίσθημα καθυστέρησης.
- Αδύναμη, διακοπτόμενη ροή ούρων.
- Αίσθημα ατελούς κένωσης της κύστης μετά την ούρηση.
- Επιτακτική ανάγκη για ούρηση και πιθανές διαρροές.
Αν και τα συμπτώματα δεν είναι απειλητικά για τη ζωή, η ΚΥΠ μπορεί να μειώσει την ποιότητα ζωής, προκαλώντας άγχος, διαταραχή ύπνου και περιορισμούς στην καθημερινότητα.
Τι είναι ο καρκίνος του προστάτη;
Ο καρκίνος του προστάτη είναι η κακοήθης ανάπτυξη κυττάρων μέσα στον προστάτη. Σε πολλές περιπτώσεις αναπτύσσεται αργά και μπορεί να παραμείνει ασυμπτωματικός για χρόνια. Ωστόσο, υπάρχουν και πιο επιθετικές μορφές που εξαπλώνονται ταχύτερα και δίνουν μεταστάσεις, κυρίως στα οστά και στους λεμφαδένες. Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο συχνότερος καρκίνος στους άνδρες και δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο μετά τον καρκίνο του πνεύμονα.
Συμπτώματα καρκίνου του προστάτη
- Συμπτώματα παρόμοια με την ΚΥΠ (δυσουρία, συχνοουρία, αδύναμη ροή).
- Αιματουρία (παρουσία αίματος στα ούρα) ή αιμοσπερμία.
- Πόνος στη λεκάνη, στη μέση ή στα οστά, σε προχωρημένα στάδια.
- Ανεξήγητη απώλεια βάρους, κόπωση και γενική κακουχία.
Στα πρώιμα στάδια μπορεί να μην υπάρχουν σαφή συμπτώματα, γι’ αυτό και η προληπτική εξέταση με PSA και δακτυλική εξέταση είναι καθοριστικής σημασίας.
Υπερπλασία προστάτη και καρκίνος: βασικές διαφορές
| Στοιχείο | Καλοήθης Υπερπλασία Προστάτη (ΚΥΠ) | Καρκίνος Προστάτη |
| Φύση νόσου | Μη καρκινική, καλοήθης διόγκωση | Κακοήθης νεοπλασία |
| Κίνδυνος εξέλιξης | Δεν εξελίσσεται σε καρκίνο | Μπορεί να εξαπλωθεί και να δώσει μεταστάσεις |
| Συμπτώματα | Ουρολογικά: συχνουρία, δυσκολία στην ούρηση | Παρόμοια με ΚΥΠ αλλά και αίμα, πόνος, απώλεια βάρους |
| Ηλικία εμφάνισης | >50 ετών | >50 ετών, συχνότερα >65 |
| Θεραπεία | Φάρμακα, ελάχιστα επεμβατικές μέθοδοι, χειρουργείο | Χειρουργική, ακτινοθεραπεία, ορμονοθεραπεία, συνδυασμοί |
Διάγνωση: Πώς ξεχωρίζουμε την υπερπλασία από τον καρκίνο;
Η διάκριση απαιτεί συστηματική ιατρική αξιολόγηση:
- Δακτυλική εξέταση προστάτη: απλή, ταχεία εξέταση που δίνει πληροφορίες για το μέγεθος και την υφή του αδένα.
- PSA (Prostate-Specific Antigen): αιματολογική εξέταση που ανιχνεύει αυξημένα επίπεδα, ενδεικτικά πιθανής κακοήθειας ή φλεγμονής.
- Διορθικό υπερηχογράφημα (TRUS): παρέχει εικόνα του προστάτη και καθοδηγεί βιοψίες.
- Βιοψία προστάτη: απαραίτητη για την τελική διάγνωση καρκίνου.
- Πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία (mpMRI): αναδεικνύει ύποπτες περιοχές και βοηθά στον εντοπισμό επικίνδυνων όγκων.
Θεραπευτική προσέγγιση
Αντιμετώπιση καλοήθους υπερπλασίας προστάτη
Η θεραπεία εξατομικεύεται ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων:
- Φαρμακευτική αγωγή με άλφα-αναστολείς για χαλάρωση των μυών της ουρήθρας ή αναστολείς 5α-ρεδουκτάσης για μείωση του μεγέθους του προστάτη.
- Ελάχιστα επεμβατικές μέθοδοι όπως TURis, laser ή Rezūm.
- Χειρουργική επέμβαση σε προχωρημένα περιστατικά που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή.
Αντιμετώπιση καρκίνου προστάτη
Η επιλογή θεραπείας εξαρτάται από το στάδιο και τον βαθμό κακοήθειας:
- Ενεργός παρακολούθηση σε χαμηλού κινδύνου, εντοπισμένους όγκους.
- Ριζική προστατεκτομή με κλασική ή ρομποτική χειρουργική.
- Ακτινοθεραπεία εξωτερική ή βραχυθεραπεία.
- Ορμονοθεραπεία για καταστολή της τεστοστερόνης.
- Συνδυασμένες θεραπείες σε προχωρημένα ή μεταστατικά στάδια.
Πρόληψη και παρακολούθηση
Η υιοθέτηση υγιεινού τρόπου ζωής, η ισορροπημένη διατροφή, η τακτική σωματική δραστηριότητα και η διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους συμβάλλουν στη γενική υγεία του προστάτη. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ο τακτικός έλεγχος μετά την ηλικία των 50 ετών ή νωρίτερα σε άνδρες με οικογενειακό ιστορικό.
Συμπέρασμα
Η υπερπλασία προστάτη και ο καρκίνος του προστάτη είναι δύο διαφορετικές παθήσεις που συχνά συγχέονται, καθώς μπορεί να παρουσιάζουν παρόμοια συμπτώματα. Η υπερπλασία είναι μια καλοήθης κατάσταση που επηρεάζει την ποιότητα ζωής, ενώ ο καρκίνος είναι κακοήθης νόσος που απαιτεί έγκαιρη διάγνωση και σωστή θεραπεία. Η προληπτική εξέταση και η τακτική παρακολούθηση από εξειδικευμένο ουρολόγο αποτελούν το κλειδί για την έγκαιρη διάκριση και τη σωστή αντιμετώπιση. Είναι σημαντικό οι ασθενείς να συζητούν με τον ουρολόγο τους στο Κέντρο Ρομποτικής & Προηγμένης Χειρουργικής Ουρολογίας & Ανδρολογίας όλες τις απορίες και τους προβληματισμούς τους σχετικά με τα συμπτώματα, τις διαθέσιμες θεραπείες και τις πιθανές επιπλοκές, ώστε να λαμβάνουν εξατομικευμένες λύσεις και την καλύτερη δυνατή φροντίδα.